آشنایی با انواع دتکتور
دتکتور یا سنسور ، یک دستگاه الکترونیکی است که برای تشخیص و اندازه‌گیری یک پدیده یا وقوع یک رویداد خاص طراحی شده است.دتکتورها در آتش‌نشانی برای تشخیص و اعلام حریق استفاده می‌شوند. عملکرد دتکتورها به طرز متفاوتی بستگی دارد و بر اساس نوع و تکنولوژی استفاده شده در هر دتکتور ممکن است تفاوت‌هایی وجود داشته باشد.
عملکرد دتکتورها:
- تشخیص ورود ماده خطرناک:
دتکتورها طراحی شده‌اند تا ماده خطرناک مربوطه را تشخیص دهند، مثلاً دود، حرارت یا گازهای خطرناک. بسته به نوع دتکتور، سنسورهای مختلفی مانند سنسورهای دود، حرارتی یا گاز مورد استفاده قرار می‌گیرند.
2.اندازه‌گیری و تشخیص:
دتکتور با استفاده از سنسورهای خود و با توجه به تغییرات و وقوع حریق، اندازه‌گیری‌های لازم را انجام می‌دهد. برای مثال، دتکتور دود با تشخیص ذرات معلق در هوا که نشانگر حریق هستند، فعال می‌شود و اندازه‌گیری لازم را انجام می‌دهد.
3.تولید سیگنال حریق:
در صورت تشخیص حریق، دتکتور سیگنال حریق را تولید می‌کند. این سیگنال ممکن است به صورت صوتی (آژیر)، نوری (لامپ هشدار) یا به صورت سیگنال الکتریکی (برای اعلام به سیستم اعلام حریق) باشد.
4.اعلام حریق:
سیگنال حریق توسط دتکتور به سیستم اعلام حریق منتقل می‌شود و سیستم اعلام حریق به صورت مرکزی یا محلی به افراد مربوطه (مانند آتش‌نشانان یا مدیریت ساختمان) اطلاع می‌دهد تا تدابیر لازم برای مقابله با حریق اتخاذ شود.
همچنین، بعضی از دتکتورها می‌توانند اطلاعات حاصل از حریق را به صورت دیجیتال یا بی‌سیم به سیستم‌های مرکزی یا مراکز کنترلی ارسال کنند تا بتوانند به طور دقیق‌تر اطلاعات حریق را مانیتور کنند و تصمیم‌گیری‌های مناسب را انجام دهند.
نقش مهم دتکتور در تشخیص حریق:
- دتکتور دود (Smoke Detector): این نوع دتکتورها برای تشخیص ذرات معلق در هوا که نشانگر حریق و دود هستند، استفاده می‌شوند. دتکتورهای دود معمولاً از تکنولوژی‌های مختلفی مانند دتکتورهای یونیزاسیونی، دتکتورهای نوری، دتکتورهای دود گرما و دتکتورهای دود لیزری استفاده می‌کنند.
- دتکتور حرارت (Heat Detector): این دتکتورها برای تشخیص افزایش دما و حرارت بیش از حد، به عنوان نشانگر حریق، استفاده می‌شوند. دتکتورهای حرارت می‌توانند بر اساس تکنولوژی‌های مختلفی مانند حسگرهای حرارتی، حسگرهای حرارتی اپتیکال و حسگرهای حرارتی خطی عمل کنند.
- دتکتور گاز (Gas Detector): این دتکتورها برای تشخیص گازهای خطرناکی مانند گازهای سمی، قابل اشتعال یا انفجاری استفاده می‌شوند. انواع دتکتورهای گاز شامل دتکتورهای گاز سمی، دتکتورهای گاز قابل اشتعال و دتکتورهای گاز انفجاری است.
- دتکتور ترمومتری (Thermocouple): این دتکتورها برای تشخیص تغییر دما در نقاط خاصی از ساختمان یا تجهیزات به عنوان نشانگر حریق استفاده می‌شوند. دتکتورهای ترمومتری به صورت جفت ترموجفت، با تغییر دما، تغییرات ولتاژی را تولید می‌کنند که می‌تواند به عنوان سیگنال حریق تفسیر شود.
آشنایی با شناسایی و اندازه‌گیری دتکتور
- دتکتورها به طور معمول با استفاده از سنسورهای حساسیت بالا عمل می‌کنند. سنسورها می‌توانند تغییراتی در محیط را شناسایی کنند، مانند تغییر در سطح دود، حرارت یا غلظت گازها. برای هر نوع خطر ممکن، دتکتور مخصوص خود را دارد که بهینه شده است.
- دتکتورهای دود برای تشخیص ذرات معلق در هوا استفاده می‌شوند. ذرات معلق در هوا به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شوند، مانند ذرات خیلی ریز، ذرات خاک و ذرات دودی. سنسورهای دودی در دتکتورها معمولاً از اصول فیزیکی مختلفی استفاده می‌کنند تا ذرات دود را تشخیص دهند.
- دتکتورهای حرارتی برای تشخیص تغییر در دما استفاده می‌شوند. آن‌ها می‌توانند دما را با استفاده از سنسورهایی که تغییرات دما را اندازه‌گیری می‌کنند، تشخیص دهند. در صورتی که دما به سطح خطرناکی برسد، دتکتور حرارتی سیگنال حریق را تولید می‌کند.
- دتکتورهای گاز نیز برای تشخیص غلظت گازهای خطرناک در محیط استفاده می‌شوند. این گازها می‌توانند گازهای قابل اشتعال، سمی یا ایجاد انفجار باشند. دتکتورهای گاز با استفاده از سنسورهای حساسیت بالا به غلظت گازها در محیط توجه می‌کنند و در صورت تجاوز از حد مجاز، هشدار حریق را فعال می‌کنند.
- برخی دتکتورها قابلیت تشخیص چندین نوع خطر را همزمان دارند. به عنوان مثال، دتکتورهای هوشمند همه در یک دتکتور دودی، حرارتی و گاز را تشخیص می‌دهند. این امکان را به مدیران مراکز نظارتی می‌دهد که در صورت بروز هر نوع خطر، واکنش سریع‌تری داشته باشند.
کلام آخر
دتکتورها با توجه به نوع و مدل خود، ممکن است دارای تنظیمات و قابلیت‌های مختلفی باشند که به صورت اتوماتیک یا دستی تنظیم می‌شوند. همچنین، دتکتورها ممکن است با سیستم‌های اعلام حریق و اطفاء اتصال داشته باشند تا در صورت بروز حریق، اقدامات لازم انجام شود.